Towarzystwo Miłośników Andrychowa istnieje od 1976 roku. Jego działalność to wspieranie
i organizowanie różnorodnych działań związanych z dziedzictwem kulturowym
andrychowszczyzny.
Jednym z ważniejszych przedsięwzięć TMA jest prowadzenie
Izby Regionalnej Ziemi Andrychowskiej. Wszystko co w niej zgromadzono i można
oglądać powstało dzięki ofiarności mieszkańców Gminy Andrychów, którzy
przekazują przedmioty i dokumenty stanowiące ogromną wartość historyczną i pamiątkarską.
Izbę odwiedzają coraz liczniejsze grupy uczestników.
Coraz częściej gościmy turystów z kraju i zagranicy. Z materiałów , opracowań
historycznych i biblioteczki korzystają studenci i nauczyciele poszukujący
wiedzy historycznej o mieście, materiałów do prac dyplomowych i różnych
publikacji. Izba zajmuje się także archiwizacją zbiorów, dokumentów i
fotografii. W latach 2009- 2010 dokonaliśmy archiwizacji fotografii starego
Andrychowa w zakresie zdarzeń i ludzi znajdujących się na nich. Negatywy dotyczące
historii naszej gminy uzyskaliśmy z Archiwum w Oświęcimiu, zaś opracowanie ich
dla naszych potrzeb dokonało Archiwum na Wawelu w Krakowie.
Od roku 2005 organizujemy wystawy z cyklu „Moja Mała
Ojczyzna”. Są one poświęcone historii andrychowskiego rzemiosła XVIII,XIX i XX
wieku. Na ten cel pozyskiwaliśmy fundusze uczestnicząc w zadaniach ogłaszanych przez
Burmistrza Andrychowa i życzliwych sponsorów. Towarzystwo Miłośników Andrychowa
nawiązuje współpracę z różnymi instytucjami, organizacjami społecznymi, szkołami,
a także indywidualnymi mieszkańcami, którzy stają się wolontariuszami w naszych działaniach. Ma to na celu
angażowanie coraz liczniejszej grupy mieszkańców do działania na rzecz swojego
miasta, do poznawania jego przeszłości, kultury, tradycji i dziedzictwa.
1. W 2010 roku TMA było partnerem „ Rajdu po Beskidzie
Małym” organizowanym przez Zespół Szkół nr 1 .
2. Byliśmy partnerem akcji - obchodów 100- lecia ZHP
organizowanego przez Hufiec ZHP Andrychów. Uczestnicy „Dnia Harcerskiego” mogli
wziąć udział w warsztatach, oglądnąć wystawę kronik. W Izbie spotkali się harcerze różnych pokoleń.
3. W ramach projektu „Na tropie Solidarności
Podbeskidzia- Andrychów –Pamiętamy” Liceum Ogólnokształcące w Andrychowie wraz
z TMA zorganizowało „ Bieg po historii Andrychowa” - Spacer ścieżką Solidarni w Andrychowie”. W Izbie
zorganizowano wystawę „ Pamiątki Andrychowskiej Solidarności”.
4. Członek Towarzystwa pan Jan Zieliński wraz z panem Wojciechem Blochem są zwycięzcami
konkursu „Zielona lekcja” i twórcami ścieżki edukacyjnej, która obejmuje 7
tablic edukacyjno-przyrodniczych. Ustawione są one wzdłuż rzeki Wieprzówki na
odcinku od Sułkowic do Rzyk. Przy
tablicach ustawiono drewniane ławeczki i ławostoły. Wszystkie elementy ścieżki
stały się własnością TMA. Ich wartość wynosi 25 tys. zł.
5. W roku 2010 kontynuując serię wystaw z cyklu „Moja
Mała Ojczyzna” TMA zorganizowało kolejną
wystawę „Tradycje Ruchu Spółdzielczego Gminy Andrychów i Wieprz”.
Współorganizatorami tej wystawy były: Bank Spółdzielczy w Andrychowie, Andrychowska
Spółdzielnia Mieszkaniowa, Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” w
Andrychowie, Małopolska Spółdzielnia Handlowa „WIZAN” oraz Spółdzielnia Mleczarska
w Wieprzu. Wystawę poprzedził konkurs rysunkowy „Moje osiedle ASM” i konkurs
ankiet i wywiadów pod tytułem „Zapytaj babci, zapytaj dziadka jak to drzewiej
bywało”. Spośród wielu ciekawych prac wybrano i nagrodzono 10 najlepszych.
6. Najważniejszą i największą imprezą 2010 roku
zorganizowaną przez TMA był Międzyszkolny Turniej Gry Ekonomiczno Historycznej
„ Chłopska Szkoła Biznesu” o puchar drelicharza z Andrychowa. Z historią
drelicharza i jego rysunkiem autorstwa Kajetana Wawrzyńca Kielisińskiego z
pierwszej połowy XIX wieku można zapoznać się w Izbie. Zapraszamy. Wspomnianą
grę opracował zespół z Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie, z którym TMA
współpracuje od 2007 roku. Inspiracją dla powstania gry była niezwykła historia
społeczno - gospodarcza Andrychowa w okresie poprzedzającym rewolucję
przemysłową. Już w XVIII wieku chłopi z ośrodka andrychowskiego osiągali
sukcesy handlowe na międzynarodową skalę wytwarzając lniane płótna, które
sprzedawali w Europie oraz Azji. Docierali między innymi do Barcelony,
Amsterdamu, Stambułu i Moskwy. Gra „Chłopska Szkoła Biznesu” została
zakwalifikowana do udziału w 9 Festiwalu Nauki i Sztuki w Toruniu wzbudzając
duże zainteresowanie. Uzyskała też patronat Europejskiego Roku Kreatywności i
Innowacji w kategorii innowacyjnych projektów edukacyjnych. Obchodom w Polsce
ogłoszonym przez Komisję Europejską patronowało Ministerstwo Edukacji
Narodowej, a realizowała Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Grę zaprezentowano
na konferencji „EKON- Kultura Społeczności. Innowacje” zorganizowanej w
Krakowie 19 .11. 2009 roku przez Fundację „Klaster Przemysłów Kultury Czasu
Wolnego INRET” Małopolski Instytut
Kultury uzyskał dofinansowanie na wydanie gry w ramach programu Muzeum
Historii Polski „Patriotyzm Jutra”, Realizowanego ze środków Ministra Kultury i
Dziedzictwa Narodowego. Towarzystwo Miłośników Andrychowa jest partnerem Instytutu
w tym przedmiocie. Gra oparta na kanwie historii andrychowskiego chłopa -
tkacza i handlowca jest promowana przez Małopolski Instytut Kultury od momentu
wydania niemal w całej Polsce wśród różnych grup społecznych. np.: doktorantów
Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawicieli środowisk związanych z edukacją i
kulturą w Małopolsce, muzealników w Warszawie i Toruniu, stowarzyszeń
samorządowych Małopolski, entuzjastów i twórców gier planszowych w Gliwicach i
w Krakowie, uczestników warsztatów edukacyjnych z zakresu przedsiębiorczości
dla szkół zawodowych ( Toruń, Skawina). W styczniu 2011 roku odbył się w
Ropczycach ( woj. podkarpackie) powiatowy turniej gry dla szkół średnich. „Chłopska
Szkoła Biznesu” zatacza coraz szersze kręgi. Szczególnie zainteresowane są
szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne. W dniu 16.11.2010 roku w Andrychowie
odbył się Turniej Gry Ekonomiczno –
Historycznej „Chłopska Szkoła Biznesu” o Puchar Drelicharza z Andrychowa.W
turnieju uczestniczyły wszystkie gimnazja z naszej gminy, szkoły
ponadgimnazjalne i Gimnazjum nr 1 z Wieprza. Turniej poprzedziły zajęcia
zapoznawcze (tło historyczne, terminy ekonomiczne i zasady rozgrywek) oraz
eliminacje środowiskowe w poszczególnych szkołach. W czasie 92 godzin zajęć
uczestniczyło 1165 uczniów. Do eliminacji gminnych wytypowano 112 finalistów. Izba
Regionalna Ziemi Anrychowskiej TMA prowadzi systematyczną działalność
wystawienniczą. Dni otwarcia: poniedziałki w godz. 10.00 - 13.00, w środy w
godz. 10.00 -12.00, piątki w godz. 10.00
- 12.00 i 15.00 - 17.00. Równocześnie
dodatkowo, po uprzednim zgłoszeniu i ustaleniu terminu, poza wyznaczonymi
dniami Izba udostępniana jest zorganizowanym grupom. TMA prowadzi warsztaty
edukacyjne, tematyczne dla zorganizowanych grup uczestników. Są to formy stałe,
cieszące się dużym powodzeniem. Adresowane są do dzieci i młodzieży szkolnej,
nawet przedszkolaki mają tu swoje zajęcia, przystosowane do ich percepcji
wiekowej.Do najpopularniejszych należą: „Abecadło z chlebem”, „Ginące
rzemiosła”, „Jak to ze lnem było”, „ Chłopska Szkoła Biznesu”.
Niezależnie
od tego organizatorzy zajęć są otwarci na propozycje nowych form, innych
tematów związanych z tradycją, obyczajem andrychowszczyzny a także zbiorami
Izby. W 2010 Izbę Regionalną Ziemi Andrychowskiej odwiedziła grupa młodzieży
z włoskiego miasta Priverno, która była gościem Gimnazjum nr 2. Zapoznając
się z historią naszego regionu wcielili się w rolę andrychowskich tkaczy.
Odwiedzili nas także uczniowie Średniej Odbornej Skoly z Rudnic nad Łabą. Podjęli
próbę tkania na najprostszych krosienkach. Czesi przybyli wraz z uczniami Zespołu Szkół ZDZ w Andrychowie. Obie szkoły
planują wspólne projekty o tematyce historycznej. Izbę Regionalną Ziemi
Andrychowskiej odwiedzają coraz szersze rzesze turystów z polski i zagranicy. Są to grupy i
indywidualne osoby. Wszelkie informacje dotyczące ilości odbytych imprez,
odwiedzin wraz z ilością uczestników ilustruje dołączona do sprawozdania tabela
(zał. 1) W 2010 roku Sekcja Ochrony Zabytków przy TMA zorganizowała kwestę
Członkowie Towarzystwa Miłośników Andrychowa wraz z Hufcem Andrychowskich
harcerzy są od 2001 roku organizatorami kwesty w dniu 1 listopada na cmentarzu
komunalnym w Andrychowie. Kilka lat temu do kwesty dołączyła młodzież szkół
średnich (ZS nr 1 w Andrychowie im. T. Kotarbińskiego oraz Liceum
Ogólnokształcące im. M. Skłodowskiej-Curie). Pieniądze zebrane podczas kwest
przeznaczone są na renowacje zabytkowych nagrobków cmentarza andrychowskiego,
które wykonywane są przez wykwalifikowanego konserwatora zabytków, bądź firmę
konserwatorską. Akcję wspierają od lat: Poseł na Sejm RP Pan Marek Polak, aktor
- Pan Jan Peszek wraz z żoną Teresą Peszek oraz dyrekcja i nauczyciele
andrychowskich szkół. Na cmentarzu dwa razy do roku przeprowadzane są prace
porządkowe i konserwatorskie grobów wykazujących szczególne walory historyczne.
Prace wykonuje młodzież szkół średnich wraz z nauczycielami oraz członkami
sekcji.
Co dotychczas zostało zrobione?
- Wspólnie
z młodzieżą andrychowskich szkół ponadgimnazjalnych otoczono opieką zapomniane
groby, min pochówki postaci, które wywarły znaczący wpływ na rozwój miasta (np.
nauczycieli, radnych, notariuszy) a także nagrobki zasługujące na uwagę ze
względu na szczególne walory historyczne czy estetyczne. Są to nagrobki wskazane
przez Konserwatora Zabytków a zarazem członka Towarzystwa Miłośników Bytomia. W
2010 r. było to już 20 nagrobków.
- W latach 2001- 2004 dokonano spisu i dokumentacji
fotograficznej zabytkowych nagrobków. Przez pierwsze trzy lata TMA gromadziło
materiały, zapoznawało się z przepisami i wytycznymi obowiązujących przepisów
dot. prac renowacyjnych i wykonywania prac na grobach. W celu zebrania
informacji na temat prawowitych właścicieli, potomków, opiekunów zabytkowych
nagrobków odbyło się spotkanie w dawnym ZGKiM oraz w odpowiednim Wydziale
Urzędu Miasta. Zorganizowana została wystawa zdjęć nagrobków o wartościach
historycznych i estetycznych w Kościele Św. Macieja w 2004 roku. Towarzystwo na
bieżąco kontaktuje się z administracją cmentarza w sprawie własności nagrobków.
- W 2004 roku zorganizowano spotkanie z konserwator
zabytków Panią Sylwią Namyślak z Bytomia, a także z Księdzem Proboszczem
Stanisławem Czernikiem - diecezjalnym Konserwatorem Zabytków,
- Przeprowadzono
gruntowne renowacje następujących nagrobków: nagrobek Halinki Kuśnierzewskiej, wnuczki ówczesnego Burmistrza Miasta Andrychów -
Alfreda Pukalskiego - 2006 rok, nagrobek słupowy radnego miejskiego
Franciszka Zahradnika (z zabytkowym krzyżem z secesyjną dekoracją z różami)
- prace murarskie prowadzone w 2005 roku oraz całkowita renowacja (2008 i 2009
rok), nagrobek słupowy zmarłej w 1912 r. Jadwigi Anteckiej - (2007 rok),
nagrobek Maryi Zielińskiej z rzeźbą małego anioła wykonanej z lokalnej
pracowni kamieniarskiej (2009 rok) – konserwacja przy udziale finansowym
rodziny, rozpoczęto prace konserwatorskie najstarszego odnalezionego
pochówku na andrychowskim cmentarzu – płyty nagrobnej Cesarsko-Królewskiego
lekarza dr Irmanna pochowanego wraz z synami Otto i Karlem (2009 rok). -
Obecnie trwają poszukiwania rodziny bądź
opiekunów nad nagrobkiem z odłamanym krzyżem z figurą ukrzyżowanego Jezusa.
Rzeźba ta podobnie jak figura małego Anioła z nagrobka Marii Zielińskiej
wykazuje cechy charakterystyczne dla regionu rzeźby ludowej Podbeskidzia.
Prowadzone są też rozmowy z rodziną Państwa Gawędów, opiekunami pochówku na
kwaterze pierwszej z rzeźbą Chrystusa Miłosiernego. Koszty poniesione w roku
2010 z konta kwesty wyniosły: 55,98zł – sprzątanie wiosenne 58,00zł –
sprzątanie jesienne 8667,00 zł – prace konserwatorskie nad nagrobkiem Maryi
Zielińskiej (wkład finansowy rodziny wyniósł 2000 zł). W 2010 roku zebrana
suma wyniosła 12363,76 zł plus 82 złote (koszty poniesione na rzecz opłaty za
wydanie zezwolenia). To rekordowa kwesta!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz